Ook een Gans is een Kans

Een jaar lang zijn we opweg geweest om de 12 Nederlandse provincies eens goed te bevogelen. Dat klinkt heel groots: "een jaar lang". Uiteindelijk ging het om 12 dagen. Per dag, 1 provincie... of te wel: een provincie Bigday.

In januari begonnen we in Zeeland (1 dag vogelen) en in december eindigden we in Groningen (1 dag vogelen). Iedereen maand pakten we een provincie.

Donny en Sam vormden een team. Maartje en Toy ondersteunden mij (mentaal). En zo gingen we een sportieve strijd aan, buiten. (Eerst had ik "in de natuur" opgeschreven, maar dat vervolgens vervangen door "buiten", want urban-birding hoorde er ook zeker bij)

Er vielen 24 punten te verdelen.

Categorie 1: wie had op de dag van de bigday, in maand x de meeste soorten vogels gezien. We noemden dit: "het maand punt"

Categorie 2: wie had in de provincie de meeste soorten vogels gezien. Deze gaven we als originele naam: "het provincie punt".

De maanden die meteorlogisch gezien worden als winters (let op de niet te horen ondertoon) gaven weinig daglicht. De nachten waren stil. Om een aardig soortenlijstje neer te zetten moest je dus uit een heel ander vaatje tappen. Wil je rond de honderd soorten uitkomen in december...dan is Limburg een stuk uitdagender dan Noord-Holland. Met die gedachten hadden we in december 2022 een te spelen (af te werken) lijstje opgesteld...waar we in 2023 niet meer vanaf mochten wijken. Kortom: in december 2022 was het speeljaar 2023 bepaald...nu de uitvoering nog.

Daar waar die winterse maanden hun eigen beperkingen (daglicht en soorten aanbod) en kansen boden ("ook een gans is een kans"), daar had de zomer weer z'n hele eigen uitdaging. Je kon immers vogelen van 00.00uur tot 23.59uur. Die Roerdomp "hoempt" toch wel en ook die Nachtzwaluw zit vast wel ergens te ratelen. Als je overdag een Grote Karekiet mistte door te veel wind, dan kon je nog altijd wachten tot de nacht, waarin het misschien iets meer gunstige omstandigheden waren.

Dan Groningen...de laatste provincie en de laatste maand van het lijstje, dat we een jaar eerder hadden opgesteld. "Een gans is een kans"...ging daar niet echt op. De enige gans die gescoord werd waren de algemene soorten en voor Kleine Rietgans was het daglicht te kort om deze in een "goed routeplan" op te nemen.

Dat goede routeplan is ook nog een heel werk. In de zomer heb je echt nog wel de kans om een beetje rond te lummelen. Het gaat er uiteindelijk om of je zelf de motivatie hebt de hele 24 uur vol te maken. In de winter speelt de tijd echt een beperkende rol voor de route de je maakt en de soorten die je mee pikt. Met 7,5 uur (behoorlijk) daglicht krijg je weinig tijd om (actief) naar een soort te zoeken. Je moet 'm gewoon zien bij aankomst en gelijk weer door met je route.

Het voorbereiden van een goede route kost mij toch echt wel een paar dagen. Ik verzamel soorten, probeer een kerngebiedje te vormen en kijk of ik van soort naar soort, naar een volgend kerngebiedje kan rijden. Een half uur afrijden van de lijn die je volgt, betekent ook weer dat je een half uur terug moet rijden naar die lijn. Je hebt dan een uur gereden voor 1 soort, terwijl je misschien beter dat uur had kunnen besteden aan een wandeling (ofzo).

Nou...terug naar Groningen. Kleine Rietgans was zo'n soort die in een hoekje zat wat afweek van "de lijn". Die heb ik overgeslagen. Koereiger heb ik juist wel "meegepakt", ondanks dat ik daardoor 16 kilometer om moest rijden. Deze zat echter wel in het kerngebied waar ik vogelde en het voelde goed om die mee te pakken.

Het klinkt allemaal heel wiskundig en dat was het misschien ook wel. Want ook hier geldt zeker: "je hoeft niet altijd te zoeken, om iets te vinden"

Donny en Sam hebben de provincie Groningen beter gedaan dan ik. Zij hadden 104 soorten en ik 101. Het provincie punt ging naar hen toe.

Omdat ook zij Groningen in december deden, verdienden zij tevens het maand punt.

Nu we Groningen en december gehad hebben, zit onze uitdaging erop en kijk ik terug op een super leuk avontuur. Het vooraf, vanaf de computer thuis voorbereiden en Dat vervolgens buiten, in het veld in de praktijk brengen, geeft een heel apart gevoel.

Thuis zit je voor te bereiden in welke boom, in een vaag dorpje een Ransuil zit en vervolgens sta je in het donker, buiten te wachten tot het beest (hopelijk) begint te roepen.

Vanachter je laptop heb je uitgezocht waar er in hemelsnaam een Kleine Zilverreiger ergens buitendijks rondscharrelt, en vervolgens sta je buiten, overzie je de situatie en staat verdorie die Kleine Zilverreiger precies op de plek die je op de meter nauwkeurig had voorbereid.

Het is eigenlijk niets nieuws...want zo gaat het bij alles, maar het is toch leuk om even te overdenken.

Donny en Sam hebben niet alleen Groningen en December beter gedaan...uiteindelijk gaan ze er als overall winnaar vandoor. Gedurende heel 2023 hebben zij meer maand en provincie punten binnen weten te halen, dan ik. De onderlinge strijd was bijzonder motiverend, de avonturen heel leerzaam.

Was het lekker vogelen?    Ja zeker

Was het spannend?            Ja zeker

Gaf het energie?                Ja zeker

Op naar 2024!                   Ja zeker

Pacifische Parelduiker in Hanstholm / Denemarken

Zondag 10 december ging om precies 00.00 het wekkertje. Een paar uur eerder was ik gaan slapen, om het interne batterijtje nog even snel op te laden.

Ik had een lange autorit voor de boeg. In een Deense haven zwom al een paar dagen een Pacifische Parelduiker. Een vogel die in Nederland nog nooit gezien is, Denemarken voor de 3^e keer aandeed en in de WP nog maar 34 keer is waargenomen.

Deze vogel wilde ik zien! 

De haven waar de Pacifische Parelduiker was neergestreken maakte onderdeel uit van het Deense dorpje Hanstholm, gelegen in het noord-westen van Denemarken, zo’n 940 kilometer vanuit Amsterdam. Ik had berekend dat als ik om 00.15 wegreed, ik met zonsopkomst op de locatie kon zijn…en zo pakte dat ook uit; om 08.30 reed ik de haven binnen.

 

Ik vond het een leuk, typisch Scandinavische haven. De vissersboten zien er uit als iets te korte, gedrongen bootjes, die relatief hoog op het water liggen. Op straat lagen lange vissersnetten en om je heen zag je resten vis en kabeljauwkoppen liggen. De Deense vlag wapperde op de havengebouwen en staken vrolijk af tegen de donkere lucht en grauwe gebouwen. De haven bestond uit meerdere “kommen”, die wel allemaal goed via weggetjes bereikbaar waren. Zo kon je eigenlijk door heel de haven rijden en alles vanuit iedere hoek overzien.

 

Terwijl ik mij een weg baande door de haven kwam ik een Ijsduiker tegen en zwommen her en der Zeekoeten.

Ook een Deense vogelaar was opzoek naar de Pacifische Parelduiker. Vanaf de positie waar ik stond, kon ik hem een beetje in de gaten houden. Ook hij reed wat rond en beiden waren we nog echt opzoek.

Inmiddels had ik naast Ijsduiker en Zeekoeten ook Kuifaalscholver, Parelduikers kunnen zien.

 

Toen ik van een afstand de Deense vogelaar met z’n camera in de weer zag, vermoedde ik dat hij het Pacifische target in beeld had. Ik moest heel de haven rondrijden om bij hem uit te komen. Eenmaal bij hem, was m’n missie geslaagd en had ik zicht op de speciale gast.

Tot een uur of 13.00 ben ik in de haven geweest om naar de Pacifische Parelduiker te kijken. Vergelijken met andere duikers was makkelijk te doen. In de nabijheid zwommen 2 Parelduikerss, 1 Ijsduiker en een Roodkeel. In vergelijking met Parelduiker viel op:

- het (geheel) ontbreken van de witte dijvlek. Bij Parelduikers die "diep" liggen, kan het zien van de witte dijvlek moeilijk / niet te doen zijn. Maar uiteindelijk zal die er toch "ergens" moeten zijn.  

- de snavel (van dit individu), leek aanzienlijk slanker / fijner te zijn

- de basiskleur van de Pacifische lijkt (over het geheel) bruiner. In de vroege ochtend (bij nog slechter licht) was dit overigens bijna niet te onderscheiden en is "donker gewoon donker"

- Het streepje bij de keel is te doen, maar kan onder bepaalde kijkhoeken niet te zien zijn en geheel wegvallen.

- De zijborst lijkt (misschien) wat valer te zijn. Bij een Parelduiker lijkt het wit veel meer helder te zijn en over een groter gedeelte aanwezig te zijn.

Tot zover de determinatie .

Het was erg leuk in de haven zo bezig te zijn, om de vogel te volgen en te proberen wat leuke foto's te maken. De ene minuut kon de duiker aan mijn eigen zijde fourageren en 1 duik later zat ie alweer midden in de haven, om na nog 1 duik geheel aan de andere kant te zijn. Inmiddels waren heel wat Deense waarnemers gearriveerd en die sprongen dan, net zoals ik de auto in, om de haven helemaal om te rijden in de hoop weer dicht(er) bij de duiker uit te komen... (die dan inmiddels via een paar duiken weer op een geheel andere plek zat). Zo ging dat de hele ochtend door.

Het haventje was inmiddels tot leven gekomen. Vissers waren bezig hun boten te verplaatsen en waarschijnlijk klaar te maken voor een volgende vistocht. De duiker was wat opgeschoven om ruimte te maken voor alle activiteiten. Ik had lekker de tijd genomen om alles te kunnen observeren en vond het een mooi moment om de haven en z'n druistige duikers achter mij te laten. Druistig is vast een woord dat je niet zo vaak hoort...maar bestaan doet het zeker.

De terugweg ging net zo voorspoedig als de heenrit. Werd ik in de nacht bij het passeren van de Duitse naar de Deense grens er nog "uitgepikt", op de weg terug kon ik zo doorrijden. Op de heenweg, werd ik namelijk voor een reguliere controle gevraagd even aan de kant te gaan. Ik werd een soort van tent in geloodst, alwaar de eerste vraag die gesteld werd ging over het eventuele bezit van drugs. Daarna keek de douanier in mijn paspoort, zag dat ik uit Amsterdam kwam en vroeg nogmaals of ik "dan misschien echt geen wiet bij me had, ik kwam immers uit Amsterdam". Hij leek bijna teleurgesteld  door mijn reactie. Op zijn vraag wat ik in Denemarken kwam doen en waar ik heen ging, vertelde ik dat ik een vogel ging zoeken in de haven van Halstholm. Met enige ongeloof keek hij mij aan, waarna ik vrij was om door te rijden. Op de terugweg was dat dus niet het geval en kon ik zonder file en met een keertje tanken rustig naar huis rijden.

De 1900 kilometer die ik binnen 24 uur  reed luisterde ik via spotify onafgebroken naar "De Nachtzuster". Een fijn nachtelijk radioprogramma dat van vrijdag op zaterdag wordt uitgezonden tussen 02.00 en 06.00 uur. 

Een heerlijke dag vloog letterlijk voorbij, over snelwegen en langs vaarroutes om weer een fijne vogelsoort aan het arsenaal te kunnen toevoegen.

Ralreiger in december & Parelduiker in een woonwijk

Een Ralreiger is in Nederland een zeer zeldzame verschijning. Wanneer er een exemplaar in december Nederland bezoekt, dan is het echt wel uniek te noemen.

Met de camera in de aanslag lag ik zaterdagochtend 2 december, in een Groninger greppel op gelijke hoogte met de kleumende reiger.

Het besneeuwde landschap en de lage temperatuur had geen positief effect op de zuidelijke gast. Het beestje stond doodstil, met z’n snavel naar de grond gericht, die hij bedekt had met 1 vleugel.

Eigenlijk zag het er heel schattig uit. Wanneer de vleugel een beetje “afgleed”, dan probeerde hij ‘m echt weer om z’n snavel en borst te slaan als was het een warme deken.

Dat het er voor het oog schattig uitziet, staat natuurlijk in contrast met hoe het beestje zich in werkelijkheid voelt (kan er een gevoelsuiting aan gegeven worden?)… Volgens mij is er sinds de volgende dag ook nooit meer iets van ‘m vernomen.

 

Maar ach... de foto’s zijn leuk gelukt.

 

Foto’s die ook leuk zijn geworden, waren die van een Parelduiker in Zaandam. Een woonwijk, dat grenst aan een poldergebied en omsloten wordt door wat ondiepe sloten, was uitgekozen als decor.

In juni van dit jaar kon ik de prachtige roep van een Parelduiker nog horen bij een Zweeds meer en waren diverse exemplaren in hun mooiste zomerkleed op afgelegen idyllische plekken te bewonderen.

Nu stond ik op 9 december op een bruggetje, naar een sloot te staren waar een winterse Parelduiker in lag. Om de vogel heen stonden huizen en de enige weg die het beest kon gaan was vooruit, de fotografen tegemoet.

Als het ‘m te benauwd werd, dook hij het laatste stuk de brug onderdoor, om iets verderop weer boven te komen.

 

Buurtbewoners die langs wandelden, keken hun ogen uit. Niet zo zeer naar de vogel, maar juist naar het volk dat er opaf kwam. Fotografen hingen over het bruggetje heen of lagen volledig uitgespreid op de grond om zo’n laag mogelijk standpunt te hebben voor de leukste foto’s. Ik kan me goed voorstellen dat het een apart tafereeltje is om te bekijken.

Bigday Overijssel

Inmiddels zitten we in de 11e maand van 2023 en is Overijssel als 11e provincie aan de beurt voor de Bigday. Het is een spannende editie, omdat het precies gelijk staat in de puntentelling. Kortom: wie in de maand november de winst binnenhaalt, staat slecht 1 punt voor. Dat betekent dat in december het of gelijk kan komen te staan of het team dat november en december wint, gaat er met de eervolle prijs vandoor.

Zondagochtend stond ik om 04.15 op. 2 uur later had ik de eerste twee soorten van de Bigday wakker gemaakt, iets ten nooordwesten van Haaksbergen: Steenuil en Bosuil. Zaterdagavond had ik bedacht vanaf daar gewoon maar weer terug naar het westen te rijden, om bij de Bolwerksplas te Deventer te wachten op zonsopkomst. Hier was het mijn doel om Zwarte Zee eend te zien. Terwijl ik stond te wachten op wat lichtere omstandigheden vlogen verrassend en onverwacht 2 Velduilen rondom mij.

De ochtend vloog voorbij evenals de soorten, maar dan niet voorbij maar mij tegemoet. Op een onverwachte plek stond slechts 1 (aangeschoten) Toendrarietgans. Dat had overigens niets met alcohol te maken, maar met hagel. En hagel was dan weer niet in de vorm van bevroren water, maar geperst metaal. 

2 adulte Kraanvogels stonden vlak bij de Sallandse Heuvelrug in een weiland. Ik had gehoopt deze te vinden, maar dat het zo eenvoudig ging, was wat onverwacht. Tijdens de evaluatie van de bigday zou blijken dat eenvoud, geen raadgever is voor winst, maar ook dat is niet geheel onverwacht.

De dag vordere lekker. Brilduiker zat op een plek waar ik deze had voorbereid. Zwartbuikwaterspreeuw werkt prima mee en bij het Aamsveen, waar ik gehoopt had een Klapekster te zien, vloog een Waterpieper, Grote Lijster en Rietgors. Dat de Klapekster niet op z'n plek zat, werd dus mooi gecompenseerd.

Tijd ben ik verloren door het zoeken naar Middelste Bonte Specht. Ik heb hier 4 stops voor gemaakt, zonder resultaat. Wel lukte het om bij de Universitaire Campus van Enschede Zwarte Mees en Kuifmees te horen. En ook dat is scoren.

Naar Vriezenveen reed ik om bij een zandwinplas Pontische Meeuw en Kleine Mantelmeeuw te vinden. Ook hoopte ik Geelgors en Casarca te kunnen zien. Toen ik aan een lokale vogelaar hiernaar vroeg, attendeerd hij mij erop dat hij hier was om naar Europese Kanarie te zoeken. Donny had 3 exemplaar hiervan in de ochtend gevonden. Samen hadden we besproken dat ik de plek niet van hem kreeg, maar dat ik hier nu onverwacht rondliep, op een plek waar hij een paar uur eerder was geweest, voelde wel als een bijzonder leuk toeval. Tijdens de evaluatie bleek dat Donny er wel in geslaagd was Geelgors te zien en juist niet geslaagd wat in Pontische en Kleine Mantelmeeuw.

Inmiddels was het hard gaan regenen, zou dat niet minder worden en nam het licht ook snel af. Ik besloot wat soorten en locatie over te slaan...om grotere vogels die beter te zien zouden zijn in het laatste licht nog hopelijk wel te zien.

Na 45 minuten rijden vanaf Vrienzenveen, zag ik bij de centrale van Harculo een Slechtvalk in een mast, maar lukt het mij niet om Middelste Zaagbek te vinden. Later bleek dat ook Donny hier niet in geslaagd was. Mijn laatste zet van de Bigday was om naar de Vreugderijkerwaard te rijden. Bij aankomst was het inmiddels al echte wel donkerder aan het worden. Echt met het allerlaatste licht lukte het om Pijlstaart en Ooievaar te onderscheiden. Om dat aan te kunnen tonen kon ik gelukkig van beide soorten nog een fototje maken.

Het bleek dat Donny slecht op 15 km afstand ook zijn laatste soorten had gevonden. Hij was vlakbij Kampen. Hier spraken we in een Argentijns Restaurantje af om de Bigday uitvoerig door te nemen. Soort voor soort namen we de "Tellijst" door. Uiteindelijk bleek de dag heel spannend te zijn, maar liet de puntentelling al snel doorschemeren dat Donny er toch echt wel beter voor stond. Hij won deze editie van een verschil van 11 soorten. Ik had 88 en Donny 99 soorten kunnen vinden.